Miasto z otwartą bramą w herbie – zabytki i atrakcje Kluczborka

Zwiedzanie Kluczborka zaczynamy od ul. Chrobrego i znajdującego się przy niej kościoła Chrystusa Zbawiciela. Ten gotycki budynek powstał w XIV w., ale już w 1298 r. stał tutaj niewielki drewniany kościółek zarządzany przez zakon krzyżowców (sprawowali pieczę nad parafią do połowy XVI w. kiedy to Kluczbork przeszedł w ręce wyznawców luteranizmu, a kościół stał się świątynią ewangelicko-augsburską). Budynek wiele razy był niszczony i odbudowywany, obecny wygląd zyskał w czasie przebudowy w latach 1743-1745. We wnętrzu kościoła podziwiać można zabytkowy ołtarz, oryginalną chrzcielnicę i ambonę (wszystkie te elementy pochodzą z II poł. XVIII w.), a także piękne barokowe rzeźby i zdobienia utrzymane w biało-złotej rokokowej kolorystyce. Na szczególną uwagę zasługują odrestaurowane organy, dzięki którym od 1985 r. w świątyni regularnie odbywają się koncerty organowe. Warto wdrapać się na przylegającą do kościoła wieżę widokową, z której roztacza się wspaniały widok na Kluczbork i okolice.

Idziemy w kierunku ul. Kościuszki, gdzie znajdziemy zarządzany przez Koło Polskiego Związku Wędkarskiego w Kluczborku staw Kościuszki (dawniej ten zbiornik wodny na cześć jednego z bardziej zasłużonych burmistrzów miasta nazywany był stawem Millera). Zarówno mieszkańcy, jak i turyści mogą spacerować po malowniczej Różowej Alei znajdującej się nad stawem i odpocząć w pobliżu przyrody i pięknej zieleni. Nad taflą wody podziwiać można charakterystyczny budynek rybaczówki, w którym obecnie mieści się popularny w Kluczborku pub. To właśnie nad stawem Kościuszki członkowie kluczborskiego Związku Wędkarskiego organizują latem zawody wędkarskie dla dzieci i młodzieży i tym samym starają się zachęcić najmłodszych do łowienia ryb. Zimą staw także jest wykorzystywany – staje się wspaniałym lodowiskiem chętnie odwiedzanym nie tylko przez dzieci, ale także dorosłych (poziom wody jest bardzo niski, dlatego ślizganie się po tafli skutej lodem jest bardzo bezpieczne).

Zmierzamy do ścisłego centrum miasta, żeby odwiedzić jedną z większych atrakcji Kluczborka – Rynek. Początkowo kluczborski Rynek pełnił funkcję placu targowego, natomiast teraz jest deptakiem i miejscem, w którym skupione są główne urzędy oraz najlepsze restauracje i kawiarnie w mieście. Kilka lat temu Rynek doczekał się rewitalizacji, dzięki czemu odnowiono elewacje budynków, deptak wyłożono nową kostką brukową i ustawiono ławeczki dla turystów i mieszkańców. Najważniejszym budynkiem Rynku jest bez wątpienia ratusz, któremu towarzyszą dwie frontowe kamienice – jest to pozostałość po sześciu barokowych dwurzędowych domach kramarskich pochodzących z XVIII w., które nazywano „Dwunastoma Apostołami” strzegącymi miasto – większość kamienic spłonęła w pożarze latem 1925 r. Dla upamiętnienia tego wydarzenia i zachowania w pamięci widoku Rynku z czasów jego największej świetności na zachodniej ścianie ratusza umieszczono płaskorzeźbę, która przedstawia „Dwunastu Apostołów” przed pożarem.

Pora bliżej przyjrzeć się górującemu nad kluczborskim Rynkiem renesansowo-barokowemu ratuszowi. Budynek powstał w XVIII w. w miejscu starego ratusza zbudowanego najprawdopodobniej w XV w. i przez lata swojego istnienia był wielokrotnie niszczony, odbudowywany i rozbudowywany. Już z daleka widać łamany, dwuspadowy dach ratusza, piękne lukarny i ażurową wieżyczkę z latarnią zwieńczoną hełmem w kształcie ostrosłupa. Nie można pominąć także przepięknej elewacji ze sztukateriami, ozdobnymi obramowaniami drzwi i okien oraz stiukowymi dekoracjami. W środku ratusza warto zwrócić uwagę na okazałe stropy, sklepienia kolebkowe i krzyżowe, a także na ciekawy rozkład wnętrz (budynek podzielono na dwa trakty, a w jego północno-zachodniej części znajduje się przejście do kamienicy mieszczącej się obok). Najciekawszym elementem ratusza jest umieszczona w pozłacanej kuli na wieży kapsuła czasu, czyli dokumenty przeznaczone dla przyszłych pokoleń, w których opisane są dzieje tego wyjątkowego zabytku.

Niedaleko Rynku znajduje się ul. Zamkowa, przy której znajdziemy jedną z ciekawszych atrakcji Kluczborka – Bramę Krakowską i wysoką gotycką basztę. Budowla powstała na przełomie XV i XVI w. i stała się fortyfikacyjną częścią istniejącego prawdopodobnie od końca XIV w. zamku i dworu królewskiego otoczonego murami obronnymi. Kluczborski zamek został zniszczony w XVII w., a zabytkowa brama i okazała baszta ulokowana na cokole z polnych kamieni są jego jedynymi elementami, które zachowały się do dzisiaj. Na początku XX w. baszta została poważnie przebudowana i dostosowana do pełnienia funkcji miejskiej wieży ciśnień (przy okazji tej przebudowy w 1907 r. do wieży dobudowano charakterystyczny dwustopniowy dach namiotowy). Sama Brama Krakowska także nie doczekała obecnych czasów w nienaruszonym stanie – na początku lat 30 XX w. wyburzono fragmenty murów starego zamku i umieszczono pod nimi ulicę przeznaczoną dla ruchu samochodowego, co miało usprawnić przemieszczanie się po mieście.

W murach obrośniętego winobluszczem starego zamku nad Bramą Krakowską mieści się kolejna atrakcja Kluczborka – muzeum im. Jana Dzierżona. To regionalne muzeum istnieje od 1959 r., a eksponaty w nim zgromadzone podzielone są na dwie części: regionalną i pszczelarską. Dział regionalny to przede wszystkim historia miasta i okolic (archiwalne dokumenty, starodruki i akcesoria militarne), ekspozycja archeologiczna zawierająca przedmioty pochodzące z wykopalisk prowadzonych w okolicy (głównie stare naczynia i monety), wystawa etnograficzna prezentująca regionalne stroje i przedmioty domowego użytku oraz ekspozycja zawierająca pamiątki dzierżonowskie, czyli wszystko, co związane jest z patronem muzeum (listy, publikacje, rękopisy, fotografie i bibeloty). Warto wspomnieć, że Jan Dzierżon prawie całe życie poświęcił pszczelarstwu – i to właśnie jest temat przewodni drugiej części muzeum, gdzie zgromadzono literaturę tematyczną, stare ule, sprzęt pszczelarski, a także zabytkową barć odrzańską.

Muzeum otwarte jest przez cały rok od wtorku do piątku w godz. 10-15:30 i w niedziele w godz. 10-13:30. Ceny biletów: normalny – 4 zł, ulgowy – 2 zł.

Kierujemy się w stronę ul. Skłodowskiej-Curie, gdzie znajduje się kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych. Ten strzelisty neogotycki budynek powstał w latach 1911-1913, ale historia parafii Matki Bożej Wspomożenia Wiernych sięga początków XIX w. (wtedy właśnie zbudowano pierwszy kościół, który teraz nazywany jest starym kościołem i stał się salą katechetyczną). Już z daleka wzrok przykuwa wieża dzwonnicy z zegarem z 1912 r. uwieńczona iglicowym daszkiem mierzącym około 25 m. W środku świątyni podziwiać można bogato zdobiony rzeźbionymi ornamentami główny ołtarz, sprowadzoną z Monachium ambonę wykonaną przez Schreinera, witraże z pracowni Linnemannów, a także rzeźby przedstawiające Matkę Bożą z Dzieciątkiem. Drewniane wyposażenie kościoła (w tym stalle i ławy dla wiernych) wykonane zostały przez stolarzy z Żórawiny Wrocławskiej, a zjawiskowe żyrandole są dziełem wrocławskiego kowala. Szczególną uwagę warto zwrócić na 32-głosowe organy wykonane przez uznanego w swoim fachu W. Sauera.

Tuż obok kościoła Matki Bożej Wspomożenia Wiernych znajdziemy oazę zieleni w środku miasta – miejski park. Ten malowniczy zieleniec powstał pod koniec XIX w. i od tego czasu jest jednym z bardziej lubianych miejsc w Kluczborku. Można tu spacerować po uroczych alejkach, urządzać wycieczki rowerowe i pikniki lub posiedzieć na ławce w otoczeniu pięknej przyrody. W parku rosną głównie lipy i dęby, ale spotkać można tu także miłorząb japoński, ambrowiec balsamiczny, bukszpany czy azalie. W niewielkim stawie można podziwiać zjawiskowe lilie wodne, a na kwietnej łące rosną typowo polskie polne kwiaty – firletki, chabry i maki. W tym miejskim ogrodzie warto na chwilę zatrzymać się przy kluczborskiej Glorietcie, czyli pomniku upamiętniającym ofiary I wojny światowej. W 2010 r. park przeszedł generalny remont – ustawiono nowe ławki, odświeżono ścieżki i zieleńce oraz odnowiono miejską fontannę, która dzięki nowym dyszom i podwodnemu oświetleniu stała się największą ozdobą kluczborskiego parku.

Ostatnim punktem wycieczki po Kluczborku jest zbiornik retencyjny w dolinie rzeki Stobrawy znajdujący się w Ligocie Górnej. Ten ogromny 60-hektarowy zalew stworzono głównie do celów użytkowych (może pomieścić przynajmniej 1,5 miliona m³ wody, dzięki czemu zabezpiecza miasto na wypadek suszy lub powodzi), ale dostrzeżono także jego turystyczny potencjał i od kilku lat ten akwen wodny jest jedną z większych atrakcji Kluczborka. Nic dziwnego – tafla wody otoczona lasem to idealne miejsce do wypoczynku i relaksu. Dookoła zbiornika zbudowano 3,5-kilometrową ścieżkę spacerową i rowerową, wytyczono piaszczystą plażę, a nawet zadbano o wspaniale usytuowany taras widokowy. Kluczborski zalew jest także fantastycznym miejscem dla wędkarzy – Polski Związek Wędkarski zarybił ten teren m.in. okoniami, szczupakami, karpiami i sandaczami. Dla aktywnych powstała również siłownia na świeżym powietrzu, a rodziny z dziećmi z pewnością ucieszy bardzo dobrze wyposażony plac zabaw i ścieżka edukacyjna.